Słownictwo techniczne w branży instalacji tryskaczowych – przewodnik dla początkujących

Instalacje tryskaczowe są elementem systemów ochrony przeciwpożarowej w budynkach, który często jest niezauważany przez osoby spoza branży. Dlaczego? Elementy instalacji są często zasłonięte przez sufity podwieszane, a pomieszczenia techniczne niedostępne dla osób postronnych. Na co dzień
w branży posługujemy się słownictwem, które może być niezrozumiałe dla osób początkujących. Aby ułatwić poruszanie się w tej specyficznej dziedzinie instalacji sanitarnych niniejszy artykuł wyjaśni najważniejsze terminy techniczne oraz wskaże elementy z których składa się instalacja tryskaczowa. 

Działanie systemu

Instalacja tryskaczowa to sieć rur z wieloma zamkniętymi mechanicznie otworami wylotowymi wody gaśniczej. Jeśli w obszarze jednego z otworów wylotowych (tryskaczy) osiągnięta zostanie określona temperatura, pęka ampułka w tryskaczu, a sam tryskacz rozpoczyna rozpylanie wody. Pozostałe tryskacze pozostają zamknięte. Woda pod ciśnieniem znajdująca się w przewodzie rurowym zaczyna płynąć co uruchamia urządzenie alarmowe. Urządzenie alarmowe informuje użytkownika oraz straż pożarną o pożarze.

Gaszenie wodą przez tryskacze prowadzone jest wyłącznie w pomieszczeniach i strefach objętych pożarem. Umożliwia to ograniczenie ilość zużytej wody i chroni sąsiednie obiekty przed zalaniem. Jednocześnie pozwala nadal zabezpieczać te strefy, w których nie doszło do aktywacji tryskaczy. 

Elementy systemu

1. 1. Zbiornik zapasu wody to źródło zaopatrzenia w wodę. Wykonany może być z betonu lub stali, użytkowane są również zbiorniki tymczasowe montowane w ciągu 1-2 dni, wykonane z różnego rodzaju tkanin PVC. Zbiornik może być schowany w budynku lub stać na zewnątrz, może być również schowany pod ziemią. Bywają również budynki, które mają zbiorniki wody p.poż na ostatniej kondygnacji, na dachu. 
   2. Pompownia to pomieszczenie najczęściej blisko sąsiadujące ze zbiornikiem wody pożarowej. Pompownia jest odpowiedzialna za generowanie odpowiedniego ciśnienia wody w instalacji. W środku umieszczone są pompy i inne urządzenia służące do zasilania instalacji tryskaczowej. 

• Zawory kontrolno-alarmowe to kluczowy element instalacji tryskaczowych, który umożliwia zarządzanie przepływem wody i nadzorowanie pracy systemu. Umożliwiają także testowanie funkcjonalności systemu poprzez symulację załączenia tryskaczy oraz bieżące monitorowanie ciśnienia w sieci dzięki wbudowanym manometrom. Stacje te zapewniają prawidłowe działanie instalacji tryskaczowej.

 Rodzaje zaworów:

• Zawór mokry (Wet Valve): Używany w systemach mokrych, kontroluje on przepływ wody w rurociągach.
• Zawór suchy (Dry Valve): Utrzymuje sprężone powietrze w rurach, uruchamiany w momencie aktywacji tryskacza.
• Zawory zalewowe (Deluge Valve): Otwierają się, aby dostarczyć wodę do całej sieci w systemach zalewowych.

• Rurociągi to kręgosłup instalacji. Transportują one wodę do tryskaczy. Wybór odpowiednich rur zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj budynku czy specyfika ryzyka pożarowego.

Rodzaje rur:

• Rury ze stali czarnej: Najczęściej stosowane, dzięki ich wytrzymałości na wysokie ciśnienie.
• Rury ocynkowane: Stosowane są głównie ze względu na ich zwiększoną odporność na korozję
• Rury ze stali nierdzewnej: Wykonane z tworzywa sztucznego, odporne na korozję i łatwe w montażu.

1. Tryskacz to element każdej instalacji tryskaczowej, odpowiedzialny za wykrywanie pożaru i uwalnianie wody. W obiektach publicznych widać je czasem ukryte w suficie.

• Typy głowic tryskaczowych:
  • Standardowe (Spray Sprinkler): Używane w większości budynków, emitują wodę w określonym ściśle wzorze wypływu wody.
  • Pendent (zawieszone): Montowane w pozycji wiszącej, powszechne w budynkach biurowych i mieszkalnych.
  • Upright (stojące): Stosowane w instalacjach, gdzie rurociągi znajdują się poniżej głowic.
  • Sidewall (ścienne, horyzontalne): Montowane na ścianach, często w pomieszczeniach o ograniczonej przestrzeni sufitowej.
• Czułość termiczna: Głowice tryskaczowe uruchamiają się, gdy temperatura otoczenia osiągnie określony poziom (np. 68°C to najczęstszy próg aktywacji, ampułka tryskacza koloru czerwonego).
• Elementy wrażliwe na temperaturę: Szklane ampułki lub topniki metalowe, które pękają
  lub topią się pod wpływem ciepła.

• Centrala stanów niewłaściwych zbiera sygnały techniczne o stanie urządzeń, instalacji oraz
  o pożarze. Zadaniem tych central jest monitorowanie systemu, które gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie instalacji tryskaczowej. Stała kontrola ustawienia i stanu zaworów oraz diagnoza ewentualnych awarii umożliwia zdalną, codzienną kontrolę systemu. Każda nieprawidłowość jest natychmiast sygnalizowana, umożliwiając szybką interwencję techniczną. Dodatkowo, centrala jest połączona z głównym systemem sygnalizacji pożarowej informując obsługę o nieprawidłowościach w instalacji.

Podsumowanie

Instalacje tryskaczowe stanowią kluczowy element ochrony przeciwpożarowej w budynkach, jednak ich działanie często pozostaje niezauważone dla osób spoza branży. System składa się z sieci rur, które dostarczają wodę do tryskaczy, uruchamianych w reakcji na wysoką temperaturę. Każdy aktywowany tryskacz rozpoczyna rozpylanie wody wyłącznie w obszarze objętym pożarem, co ogranicza zużycie wody i minimalizuje straty.

Główne komponenty instalacji obejmują zbiornik zapasu wody, pompownię, zawory kontrolno-alarmowe, rurociągi, tryskacze oraz centralę stanów niewłaściwych, która monitoruje prawidłowe działanie systemu. Wyróżnia się różne rodzaje zaworów i rur dostosowanych do specyfiki budynku oraz różne typy głowic tryskaczowych, aktywowanych w określonej temperaturze.

Dzięki precyzyjnemu mechanizmowi działania oraz zaawansowanym systemom monitoringu, instalacje tryskaczowe zapewniają skuteczną ochronę przed pożarem, ograniczając jego rozprzestrzenianie się
i umożliwiając szybką reakcję służb ratunkowych. Ich odpowiedni dobór i konserwacja są kluczowe
dla skuteczności działania i bezpieczeństwa budynków.